آنچه بشر ساخته یا شکل داده یا از آن استفاده کرده است، از نوع اشیا، سازه‌ها، وسایل، بافت‌ها، آرایه‌ها، سفالینه‌ها، سلاح‌ها و آثار هنری. هر دست‌ساخته‌ای که از مواد آلی ساخته شده است، مانند چوب، استخوان، عاج، شاخ را دست‌ساخته آلی می‌گویند. هر شیء طبیعی که در ظاهر شبیه به ابزار ساخته دست بشر باشد دست‌ساخته‌نما pseudo-artifact نامیده می‌شود. مشخصه غیرقابل‌تغییر یا متغیر مستقل یک دست‌ساخته معین، شاخصه دست‌ساخته artifact attribute نام دارد. گروهی از دست‌ساخته‌ها که در بسیاری ویژگی‌های ذاتی اشتراک داشته باشد یک گونه دست‌ساخته artifact type را تشکیل می‌دهند.

برای باستان‌شناسی تعاریف مختلفی پیشنهاد و ارائه شده است. باستان‌شناسی مطالعه فرهنگ مادی انسانها و جوامع گذشته است.

باستان شناسی یکی از شبعات انسان‌شناسی است که در تصحیح متون تاریخی نقش عمده‌ای دارد. درباره تاریخ می‌توان گفت که آغاز زمانی است که انسان از نگارش و کتابت برای ثبت وقایع و رویدادها استفاده کرد. که قدمت آنها حداکثر به حدود 5،200 سال پیش (3،200 پ. م) می‌رسد که برای اولین بار در میانرودان و دشت خوزستان آغاز گردید.

محدوده مطالعات باستان‌شناسی بیشتر از زمانی است که انسان‌ها شروع به ساخت ابزار کردند این امر در حدود دو میلیون و ششصد هزار سال پیش اتفاق افتاد... ! انسان‌هایی که ابزار ساز نبودند بیشتر در محدوده مطالعات شاخه دیرین‌شناسی رشته انسان‌شناسی است. بنابراین می‌توان گفت که باستان‌شناسی آن شاخه از انسان‌شناسی است که درباره انسانهای ابزار ساز بحث و مطالعه می‌کند.