رباره لغت‌نامه دهخدا

آرشیو
- 1394
- 1395
- 1396
- 1397
- 1398
- 1399
- 1400
- 1401
- 1402
- 1403

لغت‌نامة بزرگ دهخدا که در شانزده جلد به چاپ رسیده است، شامل شرح و معنی واژگان آثار ادبی و تاریخی زبان فارسی است. این لغت‌نامه، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اثر دهخدا است، که بیش از چهل سال از عمر او، صرف آن شد.

1394/03/24

چاپ و نشر لغت‌نامه

این لغت نامه در سال 1319 شمسی، در چاپخانه بانک ملی شروع و یک جلد آن در 468 صفحه چاپ شد؛ ولی به علت جنگ جهانی دوم و ارتباط دامنه آن با ایران، چاپ آن متوقف شد.

در 25 دی ماه سال 1324، مجلس شورای ملی، به پیشنهاد جمعی از نویسندگان، هزینه چاپ آن را پذیرفت که از آن موقع با همکاری گروهی از دانشمندان با علی اکبر دهخدا، در یادداشت‌برداری، ترجمه، تدوین و تألیف مطالب، اولین مجلد آن در 5000 صفحه در سال 1325 منتشر و از آن به بعد در جزوه های 100 صفحه‌ای به‌طور مستمر، چاپ شد. بعد از آن دانشگاه تهران این وظیفه را برعهده گرفت و چاپخانه دانشگاه به تنهایی عهده‌دار چاپ شد که هم اکنون هم ادامه دارد. گفتنی است که نام تمام کسانی که در تألیف لغتنامه همکاری و همفکری داشته اند در تکمله مقدمه آمده است.

محل فعلی مؤسسه لغت‌نامه دهخدا در شمیران، جنب باغ فردوس است. این مؤسسه توانسته لغت‌نامه دهخدا را در 222 جزوه شامل حدود 27 هزار صفحه چاپ کند و در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.

ساختار لغت نامه

مهم‌ترین و اساسی‌ترین اثر دهخدا به نظر برخی مهم‌ترین اثر نویسندگی معاصر است. بیشتر شهرت و احترامی که دهخدا داراست، به سبب همین لغت‌نامه است.

همه لغات فارسی و محلی، نام شهرها و روستاها و کلمات علمی و شاخص، حتی لغات عربی را می‌توان در لغت‌نامه دهخدا یافت. در جلوی هر کلمه، معنای لغوی آن، موارد استعمال، طرز تلفظ صحیح، اشعاری در رابطه با آن و بسیاری اطلاعات دیگر درباره لغت قرار دارد.

دهخدا 50 سال، یعنی بیشتر عمر خود را صرف آن کرد. وی نزدیک به چهار میلیون فیش برای بنیان این کار جمع‌آوری کرده است.

دهخدا در سال 1324 هجری شمسی میلیون‌ها فیشی را که در تهیه لغت‌نامه فراهم کرده بود، توسط مجلس شورای ملی به ملت ایران هدیه کرد و مجلس نیز قانونی را تصویب کرد که این میراث عظیم چاپ شود.

کار هماهنگی ومدیریت لغت‌نامه به وصیت خود دهخدا بر عهده دکتر محمد معین گذارده شد. پس از فوت دکتر معین نیز این کار به وسیله دکتر سیدجعفر شهیدی و دکتر دبیرسیاقی و دیگران دنبال شد و به پایان رسید. تا زمانی که دهخدا زنده بود 4200 صفحه از لغت‌نامه تهیه شده بود؛ در حالی که لغت‌نامه‌ای که امروز وجود دارد در 50 جلد و 26 هزار صفحه به چاپ رسیده است.

ویژگی‌های لغت‌نامه

لغتنامه در حدود 200 هزار عنوان لغت دارد. بیشتر این لغت‌ها، مستند به شاهدهای متعدد است.

علامه دهخدا از آوردن این شواهد گوناگون از نظم و نثر، علاوه بر روشن ساختن معنی لغت، دو نکته دیگر را در نظر داشت:

1. سیر تاریخی تحول کلمه نشان داده شود؛

2. تحول معنی آن در طول تاریخ زبان "دری" روشن شود.

ترکیبات لغت‌ها در لغت‌نامه آمده و برای بیان تلفظ هر کلمه، در جلد آن، حروف حرکت‌دار به کار رفته است.

در این لغت‌نامه یک دوره مفصل دستور زبان فارسی آمده است و بسیاری از لغت‌های محلی نواحی مختلف ایران در آن ضبط شده است.

در این لغت‌نامه، سعی شده که اغلب مفاهیم و اصطلاحات متقدمان را از متن‌های مختلف، تدوین و با لغت‌های فرانسوی مطابق شود. در مورد اعلام رجال و مکان‌ها، تحقیقات و پژوهش‌های دقیقی شده و اسناد و مدارک ارزشمندی برای هر موضوع در فیش‌ها، موجود است.

در این کتاب، تصویر گیاهان، حیوانات، افراد، نقشه اماکن، جدول‌ها، آمارهای اقتصادی و الفبای ملت‌های مختلف در برابر لغت‌های مربوطه، آورده شده است.

منابع

1. ویکی پدیا.

2. سایت کتاب‌شناسی طهور

http://book.tahoor.com/page.

3. سایت مردم‌سالاری

http://www.mardomsalari.com/template1/News.aspx?NID=99661